Jean-Baptiste Molière

Teliz mal Wikipedia.
Molière
1622-1673
Francavaf suterotik

Jean Baptiste Poquelin ( suteroton grupen yolton gu Molière ) ba 13 ok 14/01/1622 koe Paris koe Franca koblir, nazbeikye ke Jean Poquelin tcalistiasik is dolesik. Bak 1631 bantan va fli va tcalistdafusik is mawazanisik va Gazik luster. Gadikya ke Jean Baptiste bak 1632 awalker azen arti tanda gadikye tolkurer. Viele toleaf kurenik bak 1636 awalker, Jean Poquelin va aluboy laptes nazbeik dikir. Bak 1637, joke nazbeik gadikye ke Jean Baptiste va remzilira va fli va tcalistdafusik is mawazanisik va Gazik seotar.

Jean-Baptiste koe Orléans va rokopa vayar voxe va rokopafa klepa di ebgar. Kali 1643 va fli va tcalistdafusik funter isen lanecket da banugale toz wenyur.

Bak 1643, in va gadikyafi konolekski kazawar ise va fli va tcalistdafusik remzilitini pu berikye ebgar. Jean-Baptiste va Béjart wenyayasa stier ise ba 30/06/1643 do in va L’Illustre Théâtre redur. Jazubi gan Beys is Clérin is Bonnenfant is Pinel is Madeleine Malingre is Des Urlis is konak Béjart ( Madeleine is Geneviève is Joseph ) is Jean-Baptiste Poquelin zo sugdalar.

L’Illuste Théâtre bak 1-aksat 1644 ko Métayers texuxo koe Saint-Germain gasta koe Paris inkewer. Senurakobara zo skud ise balemoy lexusik zo seged. Ba 28/06, Jean-Baptiste Poquelin va Molière toriyolt taneon narar. L’Illustre Théâtre va La Mort de Sénèque ke Tristan L’Hermite is Le Jugement Equitable ke Charles Le Hardy de Mareschal zirser. Sistu va yon erbazvak kalion kakever nume ko Croix-Noire texuxo grilizeblir. Kiewatca wori me tiyir lanafa. Ostik adlutik ke Saint-Sulpice va sin div adlutaxo lagaloyar. Radimi konaka taneafa zirsera, Molière beitarazubier. Rostintkirik va in onkad nume kieweganarid. L’Illustre Théâtre bak 1645 konjewer. Nope bozeem koflintayanon, ba 02/08/1645 zo divflintar.

Radimi konjewera ke L’Illustre Théâtre, Molière is Béjart yasa bak 1646 va Paris bulud. Madeleine Béjart va Epernon dacik nendasik al ixam dikir numen battan pu warzafa lospa ke Molière is dositikeem va intaf yolt miazilir. Wenyalospa ke Epernon dacik, taneon gadena gan Charles Dufresne koe Bordeaux omavawer. Koe Languedoc nelkon flikoyar nume ko Pézenas arinde omavawer. Va Provence dere worar. Moni 1653 ko Lyon koirubar. Molière wetce buskawenyasik kan La Jalousie du barbouillé az Le Médecin volant batugale lanamon bokar.

Bak 1652 lospa va istrera ke Conti sersik sumpar. Bal sokera koe Lyon, wenyusikeem ke Conti sersik va toloya warzaca sutena gan Molière zirser. Toloya buska dem aluboya unecta : L’Etourdi, ou Le Contre-temps bak 1654 koe Lyon, is bak 1656 Le Dépit Amoureux.

Mali 26/02/1656 koe Narbonne lospa konakaksaton jonvieler. Ba 09/12 koe Agen tigir. Ba 16/12 koe Béziers va Le Dépit Amoureux taneon zo zirser. Runi 1657 koe Lyon az Dijon lospa jonvieler. Bak 1658 gire tigir koe Lyon az Grenoble bak Kapa az tere Rouen. Bak 10-aksat Molière is Béjart yasa va Paris dimlapid. Kiewatca ke L’Etourdi is Le Dépit Amoureux nazbar va dulapera ke Monsieur, i ke berikye ke Gazik, dan pu sin va intafa nendara kserar. Ba 24/10 kabdue gazik is aboyikeem, lospa va Nicomède is Le Docteur Amoureux liona zirser. Ko Petit-Bourbon wenyaxe lospar lize do yon italiaf wenyusik gopakar. Batugale batyon italiik zirses va Commedia dell’arte tid urmapaf numen Molière, daletoe lospagadesik, do emudesikeem va int govandelvejar.

Bak 1659 kan Les Précieuses Ridicules va kiewatcapa Molière soe kazawar. Tir liona klecasa va latugedelara va francava is yona vanklara va durimuca ; batcoba dinena gan yon korik djumilaskis va bliracava pimtana koe konak saref berpot, moekote telyon ke Madeleine de Scudéry. Batinde bata wenyaxa va wenyagadesik Molière kabudar ise ko saref suterotaf kevudereem va in askoar.

Bak 1660, wenyusikeem ke Monsieur va Petit-Bourbon bulur nume ko Palais-Royal inkewer. Italiik dere doon piyid, voxen ton lomiltaf kredeem. Italiaf wenyusik vanmiaeon tid tanoy Arlequino ( Joseph-Dominique Bianolelli ) is tanoy Trivelino ( Domenico Locatelli ) is tanoy Scaramuccio ( Tiberio Fiurelli ) krupten wetce feliik ke Molière. Konaka milsarefa nega va Molière pimtad inde ine va intafa exava va wenyusik is wenyuramartig tcampuson va Scaramuccio raveyer, isen lanet da va Commedia dell’arte Molière malsavepeyer. Batcoba nuvelar denafa ede Sganarelle koredik zo krupter. Man koredik male buskaf zanisik koe Sganarelle, ou Le Cocu Imaginaire tolawir. Ba 06/04, ba awalkera ke Jean nastolafe berikye ke Molière, va fli va tcalistdafusik va gazik wenyasik tolplekur. Kali awalkera va fli di suyur.

Va widavikeem puveyeson, Molière va aboyikeem loon lapuver. Bak 1661 wenyusikeem ke Monsieur va gradilafa buska zirser enide inaf sutesik nedir da va arcoba lidam liona grusuteyer. Neken Dom Garcie de Navarre is drunara va lickuca kiewaskiwenser. Azon, Molière koe L’Ecole des Maris va losanefa buskura di tolaskir lize va Sganarelle koredik tolnarar. Bata wenyaxa wetce abdiaca va "Eyikfamik" zo rokrupter, larde Ariste koredik va konaka adala dum telyona ke Alceste dir, beka anameda ke L’Ecole des Maris tir loglastafa dam tela koe Eyikfamik. Bak 8-aksat, Molière is dositikeem katectad da kabdue Aboyikeem bak Deasereem va Gazik firvin gan Fouquet koe Vaux-le-Vicomte lamone va Les Fâcheux zirsed.

1662 tanda va taneafa zirsera va Ecole des Femmes wir. Bata wenyaxa va jontika malyopara tuyer voxe va wapaks vanburer. Ba 20/02 va kurera ke Molière do Armande Béjart dere wir. Bantan vuroleyer nastolafa berikya ke Madeleine, beka konaktan espuyud da me tiyir berik vols nazbeik isen da Molière co tiyir gadikye. Ageltuca zavzar tapedafa voxen, sedme lotel, sin me tiyid kalafa exoma.

Lente zugaf urayareem va inafa ilkafa blira is L’Ecole des Femmes, bata wenyaxa kruptena gan nikeem da tiyir voltarkasa va baskanyeem, bak 1663 Molière fargukar volmiv zirseson va toloya trelafa buska dolizison va yoltatana buskageja. La Critique de l’Ecole des Femmes wenyaxa va atatcereem ke yon vuroles nakilawiyis koredik konakilar, solve L’Impromptu de Versailles ara va lospa ke Molière va int egasa abdi warzafa zirsera dalinger. Wori wickit da Molière va gazafa progera kagir larde ba 01/06 Louis XIV va turwi dem 1000 livre talolk puon getcar. Batvielu Molière vanmiae gelukikeem ke gazik zo ropatar nume kabdue Aboyikeem abdi widavikeem va yona wenyaxa lolofereon zirser. Tulon, Le Mariage Forcé wenyaxa koe Louvre Berma bak 1664 va Gazaf Deasereem paker, solve Les Plaisirs de l’Ile Enchantée kapa koe Versailles tir katecta tori taneafa zirsera va La Princesse d’Elide durimafa buska. Bal bata kapa koe Versailles, wenyusikeem ke Monsieur va Tartuffe warzafa buska dere zirser. Neken watsa icde alkafa murkuca va in kalion mopour nume mu sutesik va yona warzafa vakorkiraca kolizir. Soe, Molière va gazafa trumuca al nukagir larde, ba ailkera ke Louis taneaf nazbeik, povakikeem tiyir miv Louis XIV is Henriette ke Engla ( ikaberikya ke gazik ). Voxen nazbeik kadimion mulufter.

Lente abidaf skujereem kiewaskiyis da Tartuffe zo pouyur, Molière vukter ise va Dom Juan kevudapasa buska volmiv zirser. Azen Louis XIV dakter da kan turwi vas 7000 livre talolk va Molière istrer. Tela taneafa wenyaxa zirsena gan Warzafa Gazafa Lospa tir bak 1665 L’Amour Médecin barunectakirafa buska. Gazafa Lospa trenar da va yonar sutesik dam Molière zirser, voxen bak santoleaksat wenyasik do Jean Racine folvasutesik selewer. Bantan pu Molière va Alexandre le Grand warzafa folva al odiayar voxe kadimion gorar da koe Hôtel de Bourgogne gan kevlafa dosita in di zo zirser. Vrati wan tir tapedafi voxen Molière va Racine gu niaaf artpisik di krupter.

"Eyikfimik" buska lize nelkaf koredik va murkuca ke yon aboyik vajiker, bak 1666 va sanegap me sumpar voxe va Boileau soe puver. Konaktan krupted da Boileau tir teza va Alceste. Molière va Le Médecin malgré lui wenyaxa kle volmiv zirser. Bata tir kiewatcapa nekev malyedaraja ke Conti sersik, i ke savsaf nendasik ke Molière.

Bak 1667, kan L’Imposteur vergumvelt, va zirsera va Tartuffe tolyovar voxe rodjer. Kiren roti ke abidafo pako trenar. Retandon Molière astirbon ve akoler. Va Le Sicilien, ou L’Amour Peintre tanoya warzafa buska rowarzer.

Bak 1668, radimi abrotcifa akola Molière toz tolkobapar. Va Amphitryon is George Dandin is L’Avare baroya warzafa buska volmiv zirser ise ta warzera va La Folle Querelle weznaks va Andromaque ke Racine dere va Suligny pomar. Bak 1669 koe dokotaf dum re grupen siatos Tartuffe buska tere zo zirser. Molière icde warzera va Monsieur de Pourceaugnac grankabuska do Lully dere dokobar.

Bak 1670, pu Molière va detce ta Les Amants Magnifiques enidafa wenyaxa, to Louis XIV bazer. Miv gazik co djumalbayar da koe bata wenyaxa co zirseyer. Neken arti anyustoy aksat, Gazafa Lospa va Le Bourgeois Gentilhomme warzafa grankabuska zirser. Kan Jourdain Weltik istef koredik va klecara va Jean-Baptiste Colbert erbeldik jontiktan al wid.

Bak 1671 do Lully ta warzera va Psyché Molière bocatomon kobar. Psyché tir grankafolva ta dana Philippe Quinault is Thomas Corneille ( berikye ke Pierre Corneille ) dere dokobad. Bata wenyaxa kaliarson zo warzer isen Molière wetce folvasutesik me zo krupteyer, batdume emudera va Psyché tir zakodapafa. Numen zirseson va Les Fourberies de Scapin buska, Molière va italiaf martig tolkiblar. Bata buska va tari vanimpar voxe va Boileau volpuver. Bantan di kalir : Koe bat kipeaf eyelt liz Scapin va int koeyeltar, Va sutesik va Eyikfimik men kagrupé. Retandon tela taneafa zirsera va La Comtesse d’Escarbagnas dere dilizer. Ba 17/12/1671 Madeleine Béjart awalker.

Bak 1672 Molière va Les Femmes Savantes klecabuska warzer. Pierre-Jean-Baptiste-Armand Poquelin toleafe nazbeye ba 01/10/1672 zo ailker voxe arti sanka awalker. Bak 1673, ine ta ara lexakiramafa buska do Marc-Antoine Charpentier jotaf lexasik kobar. Koe Le Malade Imaginaire buska Molière va yorida ke akolafimapik zirser voxe beonapon bal balemeafa zirsera kodeonaweper. Den int zo dimstar voxe arti konak bartiv mulufter. Armande kurenik va gazik govoser enide ine kristevon zo di kotawar.

Molière

Molière

 Koblira  14/01/1622,
 Paris, Franca
 Awalkera  17/02/1673,
 Paris, Franca
 Vedeyot  Franca
 Ava  Francava
 Suterind  Wenya
  Suterot 
  • L’Étourdi, ou le Contre-Temps (1653) – Gariandik, okon Nyola
  • Le Dépit amoureux (1656) – Renasa aunda
  • Les Précieuses ridicules (1659) – Yona kipeafa rotuvasikya
  • Sganarelle, ou le Cocu imaginaire (1660) – Sganarelle, okon Gestafe topikye
  • Dom Garcie de Navarre, ou le Prince jaloux (1661) – Dom Garcie ke Navarra, okon Lijkaf sersik
  • L’École des maris (1661) – Bema va kurenikye
  • Les Fâcheux (1661)
  • L’École des femmes (1662) – Bema va kurenikya
  • La Critique de l’École des femmes (1663) – Malyopara va Bema va kurenikya
  • L’Impromptu de Versailles (1663) – Brugik ke Versailles
  • Le Mariage forcé (1664) – Vebana kurera
  • La Princesse d’Élide (1664) – Sersikya ke Elida
  • Le Tartuffe, ou L’Imposteur (1664) – Tartuffe, okon Bevulasikaj
  • Dom Juan, ou Le Festin de Pierre (1665) – Dom Juan, okon Durga ke Pierre
  • L’Amour médecin (1665) – Roperopafa rena
  • Le Misanthrope (1666) – Eyikfimik
  • Le Médecin malgré lui (1666) – Roperopik nekev int
  • Mélicerte (1666)
  • Pastorale comique (1667)
  • Le Sicilien, ou l’Amour peintre (1667) – Siciliik, okon Lingesa rena
  • Amphitryon (1668)
  • George Dandin, ou le Mari confondu (1668) – George Dandin, okon Vrinane kurenikye
  • L’Avare (1668) – Totcidik
  • Monsieur de Pourceaugnac (1669)
  • Les Amants magnifiques (1670) – Cuisaf fertikeem
  • Le Bourgeois Gentilhomme (1670) – Oluaf glastedik
  • Psyché (1671)
  • Les Fourberies de Scapin (1671) – Nyagaceem ke Scapin
  • La Comtesse d’Escarbagnas (1671) – Escarbagnas dacikya
  • Les Femmes savantes (1672) – Yona grupesikya
  • Le Malade imaginaire (1673) – Gestaf akolik
  Tuveli icde Suteroteem 

Kalkotavayan suterot[betara | va krent betá]

  • Nyagaceem ke ScapinLes Fourberies de Scapin ), kalkot- 2006-2013 gan Staren Fetcey, Kotavaxak dem Suterot dotay, banliz