Tamavafa gadakiewega koe Ityopia

Teliz mal Wikipedia.

Bat teliz va kot debak bendeyen dene Tamavafa Gadakiewega ke UNESCO koe Ityopia otular.

Bak 2018, lerdoy debak ke Ityopia tid ke winugafa vexala ke Tamavafa Gadakiewega : 8 arayaf is 1 aotcaf.

Winugafa vexala[betara | va krent betá]

     Bat debak bevular iyelaf

Aksum Welmot : km²
Arayaf debak bendeyen bak 1980 Ludeem : (i) (iv)  UNESCO otuk : 15
Debala : Tigray Gola Maneka :  14° 07' 48" L-, 38° 43' 08" R-

Rawaks ke Aksum savsafa widava poke lentefa jowa ke Ityopia tigid. Va tigixo ke idja ke savsavafa Ityopia tcalad viele gazaxo ke Aksum tiyir tela logijarotifa soka wale ronefo gazaxo ke Roma is Persa. Zegodaf rawaks evlon gu I-eafa ik XIII-eafa decemda vas raporeyaf prast is gulaf atcom is gazafa naboxa is rawaks ke savsafe lamone ruldad. Vamoi inafa gaderopafa titaytcura moni X-eafa decemda, ityopiaf gindik ko bata widava wan zo sonayad. [1]

Awash titef krant Welmot : km²
Arayaf debak bendeyen bak 1980 Ludeem : (ii) (iii) (iv)  UNESCO otuk : 10
Debala : Afar Gola Maneka :  11° 06' 00" L-, 40° 34' 44" R-

Awash krant vas tan lozolonafa lospa dem seriopaf debak ke afrikafa tadava ruldar. Stabrega kosmayana moe debak ( tela losavsafa tisa vas icle balemoya celemda ) va wazdera va ayafa towara tiskad, i va towara betayasa va minafa remwira va izva ke ayikeem. Tela loburkafa kosmara bak 1947 zo askiyir viele alub-san-toloyi yupki va dimjoara va kotgrupafi Lucy noveyed. [2]

Omo titef krant Welmot : km²
Arayaf debak bendeyen bak 1980 Ludeem : (iii) (iv)  UNESCO otuk : 17
Debala : SNNPR Gola Maneka :  4° 48' 00" L-, 35° 58' 01" R-

Poke Turkana uzda, titef krant ke Omo kuksa tir abdiizvugalaf debak tamavon sposapaf lize jontiki seri zo kosmayad, tulon Homo gracilis, i seri benelafi ta vayara va ayikafa towara. [3]

Kopistaf ujeem ke Lalibela Welmot : km²
Arayaf debak bendeyen bak 1978 Ludeem : (i) (ii) (iii)  UNESCO otuk : 18
Debala : Amhara Gola Maneka :  12° 01' 44" L-, 39° 02' 24" R-

Idjon ice Ityopia, koe meftavafa gola, san-tanoya kopistafa uja ke mialukugal ke bat « warzaf Yerusalem » ke XIII-eafa decemda poke prostewafa wida dem kiray ko pistok zo suxayad ise zo ilbodeyed. Lalibela tir xonyo ke ityopiafa kristeva wetce befoltaxo is abidaxo. [4]

Fasil Ghebi Welmot : km²
Arayaf debak bendeyen bak 1979 Ludeem : (ii) (iii)  UNESCO otuk : 19
Debala : Amhara Gola Maneka :  12° 36' 25" L-, 37° 27' 58" R-

Oga ke Fasilidas ityopiaf gindik is yon azik remi XVI-eafa is XVII-eafa decemda, Fasil Ghebi folkwid va yona berma isu uja isu tucpastaxe is sanegafa ok ilkafa kolna koe anambe vas 900 m- lospar, i va kolna tcalayana gu indiafa is arabafa turestara az artazukeyena gan Barocco listinda deayana ko Gondar gola gan Yesus kristevaf veemik. [5]

Harar Jugol, izvaf folkwid Welmot : 0.48 km²
Arayaf debak bendeyen bak 2006 Ludeem : (ii) (iii) (iv) (v)  UNESCO otuk : 1189
Debala : Harar Gola Maneka :  9° 18' 32" L-, 42° 08' 17" R-

Harar izvaf folkwid varone patecta tigir, moe azekexa ivamudanafa gu letaxo is meila is ardovanafa gu titsuyaf ecor. Rebavega aname bata islamevafa tumtafa widava wali XIII-eafa is XIV-eafa decemda zo veguduyur. Harar Jugol, grupena wetce balemeafa tumtafa widava ke islamevaxo tir dem 82 mazjida ( don 3 evlon gu X-eafa decemda ) is 102 alkaxo. Voxen loburkafa kerdela ke arayafa gadakiewega tir ton prostewafa mona ke Harar, i ton mona dem burkafa koefa deraykanuca. Ramiruk ke yona afrikafa prostewa isu islamevafa kev vonera va yona vegedurinda ke widava is inaf zovdom vas pilkovafa is tanafa adala tadler. [6]

Konso arayaf patectoy Welmot : 55 km²
Arayaf debak bendeyen bak 2011 Ludeem : (iii) (v)  UNESCO otuk : 1333
Debala : SNNPR Gola Maneka :  5° 18' L-, 37° 24" R-

Konso arayaf patectoy tir lindaf debak vas 55 km², dem raporaf tawetc is folkay, tigis moe azekexapa ke Ityopia. Vas burkafa tula ke blisa arayafa prostewa mali tol-san-tanoya oxila ( mon 400 tanda ) zaleyena gu rodafa is plabafa anameda tadler. Patectoy va walzilira va vodeem is seltafa doduca is dikiuca ke sinaf dodeem vrutar. Debak va ayakoraf intakudjot ton lospa dete divnedir, i va kudjot volas va tarkan bewik ke doda is gradilafa bifa ke dilintafa blira. Tid burkaf is blis vrutaks va yona griawisa caxafa prostewa. Raporaf atcom tigis koe wida va birtaf bolk tcalas va griawira ke konaka okilikafa oxila muxad. [7]

Tiya Welmot : km²
Arayaf debak bendeyen bak 1980 Ludeem : (i) (iv)  UNESCO otuk : 12
Debala : SNNPR Gola Maneka :  8° 26' 06" L-, 38° 36' 43" R-

Ke mon 160 rawopaxo batvielu kosmayano koe Soddo gola vage Addis-Ababa, telo ke Tiya tir tano lozolonafo. Tir dem 36 cugexa, don 32 atcom atoes va volaks balumayan gu dug is leca ware tisa welimafa. Bat atcom va abdiizvugalafa araya ke Ityopia vrutad, i va araya elimon men evlayana. [8]

Simien vedeyaf gerd Welmot : 136 km²
Aotcaf debak bendeyen bak 1978 Ludeem : (vii) (x)  UNESCO otuk : 9
Debala : Amhara Gola Maneka :  13° 10' 59" L-, 38° 04' 01" R-

Giatewerapa remi yona celemda va tan loburkaf patectoy ke tamava moe ityopiafa azekexa al tazukar, dem arna is krant is bist titfis va 1500 m-. Vedeyaf gerd tir riapaf sulem dum rozokol ( Theropithecus gelada ) ok Simien idatcol ( Canis simensis ) ok deaxelol ( Capra walie ; deaxolinda banlize anton tigisa ). [9]

Vuestexa[betara | va krent betá]