Liwot va Paris (Civitatis orbis terrarum)

Teliz mal Wikipedia.
Liwot va Paris ~ Civitatis orbis terrarum liwotak, 1572


Paris tir kelufa widava ke Franca. Liwot vey zovdomaks gan Sebastian Münster bak 1569.

Tore bata troskadapa tire anton tiyir boniaxomo inkeyeno moe omafa is wedafa ewala ke Seine bost : Cité ewala, rowina iste bat gretcaks. Gallii Parisii grelt banlize irubas is ruptes va Senones sane gu Lutetia yoltayar. Inafa wida va gamdaxo ke dolekafa vawa wale lenteka is geeka banugale stujeyer, i ke vawa kadatasa ana etolapa kagluyasa va taltefa doma ( geeon vox talteon moe liwot ) isu ronefa ( lenteon vox roneon moe liwot ).

Darpe romafa rekola, divlizera van taltefa doma va int arplekuyur, ton folkaykirafa revava rojuna gan ralma moe ref lizuk ke Pantheon dopewa. Banlize romik va zolonafa widava dem forum goba is wenyaxo is tciumba is lavanarilt voneyed. Zalor ke lavanarilt kene conya ke rasekotkirafa migexa is abidjeem batlize rowin, vanpokeon tigiyir.

Kaiki titfira ke Romafo Gindaxo, germanafa tolgenira jupayad da irubasikeem ke Lutetia Parisiorum ( romaf yolt ke widava ) mo Cité ewala kadimon di inkeyed. Porfeon warzafa divlizera moe ronefa doma dilizeyer. Inafe anambe aname rontagentimaf vierd ke nudatum poke istak ke bat gretcaks zo roconyukar.

Vonewera ke Paris gan anambe vegeduyune wali 1180 is 1210 gazon gu Philippe Auguste azon zo kimayar. Widava banugale dere toz zo lumeyer. Bate anambepe va wid rojuyur, i va wid tukeluayan gu gazaxo ke Franca gan Hugues Capet bak 987. Va ekamapafo irubaxo gu leon kolnakirafo walrebavaxo griuziar, i gu seg vawale migexa porfeon renzayana gan Charles V ( 1364-1380 ) is Charles VI ( 1380-1422 ), dem La Bastille ralma ( ticeon iste gretcaks ). Migexeem va welma vas 440 iray vawaleon kimayar. Taneafa askifoara ta askira va Paris ton targafu is galodafu kelu to gazon gu Henri IV ( 1589-1610 ) jupekackason zo raplekuyud.

Bak 1200 Paris vanpiyir kotlafa widava, i tela lorotuvafa ke kotafo kristevaxo, num dimzilitisa va blira gu xantaxo ke taltefa doma. Bak XIII-eada decemda isu XIV-eafa, dotaf pirdot koe xeme ke Sainte-Geneviève venta va int gikatanayar ; gazon gu François I ( 1515-1547 ), maga koe runda ke refa dotaxe dilizeyed, i koe Maison aux PiliersMona dem Swalot ) drumeon valeve istak.

Notre-Dame wevala ( 1163≈1240 ) ware tisa tana lozolonafa leca ke Paris otson varone Cité ewala zo rowir. Xanta ke Louvre berma tir evlon gu ralma vegeduyuna gazon gu Philippe Auguste az profeon balieyena az dimvegeduyuna, ton tazuk ke kolneem re grupen, gan François I is kaikif nafalikeem kali acku ke XIX-eafa decemda.

Otson vatalte Cité ewala savsafa berma ke Mérovée gazikeem az yon taneaf Capet gazik tigiyir, i berma vanpiyisa Puloda ke Paris darpe XII-eafa decemda isu XIII-eafa. To banlize malyerotxe di zo kolnayar, moe debak batlize rowin, i moe debak alkejatan gan tey bak XVII-eafa decemda isu XVIII-eafa. Sareon gu bat gretcaks, sanelia ke Paris vas mon 200 000 irubasik melanon zo rotuldiner.

Pintaca[betara | va krent betá]

Paris
Lutetia, vulgari nomine Paris, urbs Galliae maxima, Sequana navigabilis flumine irrigatur (LA)

Paris
 Widava Paris, Franca
 Liwotak Civitatis orbis terrarum
 Piskusik Georg Braun is Frans Hogenberg
 Evla 1572
 Liwot Karba I-e, otuk 7
 Lum 345 × 475 mm-
 Liwotopik Sebastian Münster


  Tuveli icde Lingeropa