Izvugalayak (-1000--800)

  Tuveli icde Izvopa 
Teliz mal Wikipedia.

AYAFA IZVA[betara | va krent betá]

Izvugalayak [-1000 – -800][betara | va krent betá]

    x     SINKA VEGEDURA CKANE YAMBA
AMERIKA

XOT IS SARIALA
Solve tcabaneyestasa sanelia vagetalte Lentefa Amerika laumad, va xot is amidafa sarialinda toz miduyud. Mukotara me tiyir warzera va sinka vas logijafa tokoda voxe va loon belaf rob gotumusayar. [1]

ALKAXO
San Lorenzo, i taneafu Olmeca kelu, vilayana gan geja bak -X-eafa decemda di jovleyer. Warzafu kelu koe La Venta di zo exoneyer, koe wedafa gola vagee Mexika. Vegedura va alkaxo moni -900 zo bokayar. Istefe dre tiyir feykoraf tawarn ontinaf gu 30 m-, rotir divrozase va tculk. Konaka ctakafa burgifa balumayana taka koeon zo kosmayad. [1]

TROCADAYAFA KUECA
Koe naboxa ke Tlatilco, i koe tana taneafa wida ke istexo ke Mexico, akintakorafa kueca kum trocaday is koingasiki zo trasiyid. Sinafa tigira is tela ke yona elzawa isu flek isu ingaxa bazed da awalkik tiyid ke ontinafa pula. Jontik fum tid ke Olmeca martig, nope moortera wal bata toloya araya. [1]

MARTIGAYANA TAWOLDA
Trocadayaf trig ton martig ke Chorrera ( vey yolt ke debak ke Ekuadora ) koe valentexo ke Geefa Amerika manton zo amuzeyed. Tazuk ke bat ronef trig, dem rontaf krileem is azekaf ludev, tir ke isteamerikaf martig. Darkasaberopaf gretcaks va Olmeca fum dere kimbad nume tiaved da skedara wal Istefa Amerika isu Geefa lekeon ixam kruldeyed. [1]

PACIFIKA is RON- ASIA

ULIRA VA VOR
Koe Sinia vor koe migaf firviks ke atayera va abdigadikeem volayar. Fli ke jontik migaf trig tiyir belcetara is aotcera va vor, isen sinaf tazuk kare koplera va aftaf vor ok vor batakaf dum vrod arapeniyid. Bata toloya apta vey kacayas olk zo malseotayar, i vey jadion plebot. In arti tanoy mielcek kadayar. Voxen aftaf vor, tis dugackaf, va konak aksat maldineyer. Vor kan iyekotafa sarmama zo uliyir. [2]

BUTA
Moe domega ke Murray bost getalte Australia, enk dem buta wetce pemaxo gan anlizukafa tcabaneyestasa lospa remi aluboya decitda koe kalke dun zo kereleyer. Voxen va kipi ke tanda arlize ape tiskiyid, rotir poke krimta. [2]

AYNARA VA IYEKOT
Nyofara va iyekot wan tiyir zolonafa koe Sinia. Bat vangluyaks tiyir dem lut vas 90% is vopel vas arak, isen kojera koe vuka tuidulana koe intadacade zo sopuyur. Aynara remruson va trekam tite vuka zo seotayar ; stana kan narilt div cade, ko cupa zo kayestayar. Azon fostula gire zo jeyer, iatason va warzafa iyekotafa xa. [2]

KOSUTEKS KEVE IYEKOT
Siniaf iyekot trig ta anton migafa yazgara mea zo faveyed voxe gu kosuteks stragas va tikira wal nafalik is detceikeem zo gretcayad. Lan kosuteks va bifapa dum winugafa koflira ok sayakafa cenera ok kaxaara va taway ik levetirik aflayad. Va rieta lolofereon muxayad, i va rieta da roti sometir vey loraf nelkot vols lidafa vexa, i vey vexa ruyesa da bowerenye va bolk dem waldafa roka isu goni sorupter, i va bolk kagrupen gan kottan. [2]

TALT- is GE- ASIA

NUVA TA BURMERA
Koe suteks ke Mesopotamia, 20 bludinda is 100 aabreinda is loa 300 beginda zo vuested. Atela keve tey zo burmeyer ; ar blot zo lembieweyed oke koe cade zo burmeyed. Gubeon sinka tiyir sudafa. [3]

TUVEL IS TUVELI
Koe Pokefa Lenteka, taneaf tuvel me tiyid titickayan moe mask voxe moe gerot dem ekwa koplekuyuna gu raporafa ladiva debalteyed.
Granaf tuvel ke berma ke Balawat ( Iraka ) kolnayan gan Salmanasar III ( gazayas wali -858 is -824 ) batkane fliyid. [3]

SABEROPA
Kaza koe Mesopotamia va elimaf aldobolk dineyer kiren dodera tazukon gu lanyona tokoda dem dilgava ik lut gubeon zo skuyud. Favena aldoxa tiyid bolkon gu tevsana ( jonkota ke 60 ). Tana seyta ke Nimrud ( Iraka ) va Asurbanipal gazik disukes va dodera va culiek nedir. [3]

FIPTAYAMBA
Nabu-apla-Idina gazik ke Babilim ( gazayas wali -887 is -855 ) va bat toaz kimbas va renzara va balumaks kaatoes va Shamash awaltaf lorik al isker. Sedme krent, balumaks male kuritcafa teza xuye kosmayana zo skuyur. Martig ke gretcaks va tel yazgayan koe Babilim weti decitda vektar. [3]

EUROPA

MIDURAFE CKANE
Valente Europa, miduraf xekeem vion al towar. Demadezark, vey irigagama wan tiyir gorack ke tawamidura. Tawadayik va konaka ruxacka dum olyub is dent is xot is urt wan midud. Jaftolaf bonoleem koe gola dem lowawaf sid wan tid zolonaf. Koe krimtaxo, sinka dere tir dem kabaya. [4]

OPELAFA VREDA
Koe Italia bak Azilugal, tawadayik koe baplatawaxa dem intatrinkeem giskisa va koridafa kepaita. Tawoldafa teza ton caxafa fiumta guon zo ksudayad. Taneafa wida zabduyuna koe Roma bak X-eafa decemda tiyir dem kirka dum bata. [4]

NYOFARA VA AZIL TUYAVAWESA
Azil koe to Pokefa Roneka moni -2000 ta iara va jontika amidafa ervoinda isu xekinda toz zo malsaveyer. Voxen konak decemda di tiyid adrafa abdida mancoba koe Europa dilizeyer. Oxam moni -1000 koe banugale Ellasa lize koe naboxa va azilxa wetce firviks pu awalkik rotrasit. Awira ke azil va dimblira ke ellasaf seltay is azafa vankedara ke widsoka ke Pulukugal al yordapar.
Azil tiyir guntas loon dam lut kiren inaf kawot tir tigipis. Kan kalvekafa egara, va ervo ik xeka dem delapafa gabexa rowarzer. Soe ta divoksera va azil gu kawot, seotana idulotapa koe cade sotir adrafa. [4]

IYEKOTAFA KUDJAMA
Nyofara va iyekot tiyir zaskafa koe Sardegna bak -IX-eafa decemda. Tulon katclafa kudjama kaatoesa va gejik is okilik irubas koe gijarotifi raporafi widaki dem ontinafa rebava is rasek zo warzeyed. Koti widaki tiyir deba ke lizukaf nafalik ik staba. [4]

AFRIKA

BUCA
Misraf selaropik va jontika buca ta ropera va korik viduyud. Trakuyud da punta ke drelol va usukiskuca sokabdiroper ; pendanon gu ekot, pune va karlexa warzeyer. Uvoonaf rotok kodayason va beg dem niluma zo ropeyed, ise takarotera ok itarotera tuke aotcaca dem tcakude is kolt zo tuaxayad. [5]

IRUBARA VA ARULA
Koe loon rodafa gola ke Taltefa Afrika is koe meila, arula is buta wetce brava wan zo malsaveyed lize bonolsusik va ugalorafa kirka vegeduyud. Bata kirka tiyid kum levedre dem gama besanafa gu rodaf werd. Bonolsusik va milkava tori mielcek vanstayad rojutuson gu krapol is ar wivgik.
Bata vredinda anton bak lamara lanviele bak tanda is lanlize kare lavaxo zo faveyer. Pistafa buta va tuwavafa rojura dere tiskayad isen ilplekutuson va mazukes worasik tey zo askiyir. Bate bliracave ke bonolsusik kali reugal koe Sudana is aryona gola ke Afrika al linveyer. [5]

IARA VA ELUVA
Eluva ( Cyperus papyrus latinavon ) sotir edgarda atrisa koe weda kene Nil bost. Misraf yambudik va edgarda basalmukayad aze va colk ton nok abrotcaf gu 50 m- walgabeyed. Mo stama plekuyud aze kan aldoxa xuvayad vieli colk va sint licarundad nekison va tanoy eluxok. Eluvafa eluxa bam zo turodayar aze kan ruka zo kokruyur. [5]

ALKAFA LECA
Jontik mak isu ingaxa tigisa koe naboxa ke yon gazik ke XXI-eafa prostelay ( -1085 - -945 ) koe Tanis, koe reca ke Nil bost, tid dem baerdafa lecastaa yoltkirafa gu ankh, i gu leca va tawavafa lidam kotabafa blira. Ina tir dem tazuk vas gamda dem kenda, ise gan lorik jontikviele zo diskiyir, batkane sugdalason da lorik sotiyir ke kotabafa tamava. [5]

Dere rupec[betara | va krent betá]

Skedaxa is klita[betara | va krent betá]

Vuestexa[betara | va krent betá]

  1. 1,0 1,1 1,2 et 1,3 Amerika, -1000-800, Izvugalayak internetxo
  2. 2,0 2,1 2,2 et 2,3 Ronefa Asia is Pacifika, -1000-800, Izvugalayak internetxo
  3. 3,0 3,1 3,2 et 3,3 Taltefa Asia, -1000-800, Izvugalayak internetxo
  4. 4,0 4,1 4,2 et 4,3 Europa, -1000-800, Izvugalayak internetxo
  5. 5,0 5,1 5,2 et 5,3 Afrika, -1000-800, Izvugalayak internetxo