Artemisia Gentileschi

Teliz mal Wikipedia.
Artemisia Gentileschi
1593-1652
Italiaf lingesik

Artemisia Gentileschi tiyir italiaf lingesik, nazbeikya ke Orazio Gentileschi lingesikye ( 1563-1639 ).

Grutepesa va lingeropa, Artemisia va alkafa nakila isu izvafa lajupartfir, i va oxi banugale torigini gu ani oluafi.

Blirizva[betara | va krent betá]

Roma ( 1593-1614 )[betara | va krent betá]

Ina koe Roma bak 1593 koblir aze va zovdara is lingera koe lingexo ke gadikye raver. Orazio va Caravaggio nobar nume gan inafa lingerinda zo turestar. Yambafa nekinuca ke Artemisia Gentileschi vey Caravaggio kle tir mali rumeuca. Tisa san-perdafa bak 1610 va Susanna is toloye guazikye skur, i va trutca vey geltreva is listinda ke Caravaggio.

Giuditta bastakasa va Oloferne

Wetce ayikya, va San Luca Cultim me ronodenfir, i va sistu lospasu va lingesikeem ke Roma is amuzesu va yambafa tavera. Batdume gadikye va ilkaf tavesik pu ina dafur, i va Agostino Tassi lingesik ( 1566-1644 ). Voxen bantel va Artemisia lajugriromeyar aze boer. Tassi va kurera rotuxadason abdizilir voxen ixam tir do kurenikya. Orazio Gentileschi gu papaf erkey arti konak aksat temotar. Alkaf enilt is malyerotafa ksubera banugale askid da ina san-anyustadafa zo naker enide va inafa volgunuca tumusad. Valevefa voda ke kristeva ( zoesikya ) is malyerotafa fikuca ( nakera ) va lana swavuca pakon razdatana gan yambafa warzera ke Artemisia ape co di nekid. Boesikye gu tanoya koflintafa tanda zo lanzar, neken bati restali tuke gijarotif nendasik zo nabildar. Yikya remi bata figapafa rekola wan linger.

Kadimi jiz, Orazio va nazbeya gu Pietro Antonio Stiattesi firenzef lingesik kokurer. Tolonga va Firenze koirubar aze va balemoy nazbeik di koblid.

Firenze ( 1614-1620 )[betara | va krent betá]

Deweldura ke Maddalena

Artemisia Gentileschi va kiewatca koe Firenze gruper. Tir taneafa ayikya dostegana gu Cultim ta Zovdaropa. Medici dacik isu yasa va inaf fitc karolad. Va Galilei kotgrupaf altelopik ( 1564-1642 ) rungruper aze jontikedje di daalar. Bata rekola tir nazbukafa.

Voxen kurenik ke Artemisia nijer meblodik ixalarsas is tubozapan. Ina va in bulur aze ko Roma bak 1621 dimlakir.

Roma az Venezia ( 1621-1630 )[betara | va krent betá]

Venus kenibes

Va Roma mivvexon koirubar edje gadikye koe Genova re soker. Va Cassiano dal Pozzo grupelik is fukorlasik tunar. Va Nicolas Poussin ( 1594-1665 ) francaf lingesik dere nobamar. Inafa sposuca wetce deltusik tir gijafa voxen ta zikera va kolnapa dum berma ik uja ik wevala me zo narar. Acum wali 1627 is 1630 ko Venezia mallakir enide va jafasik banlize di trasir.

Napoli az Engla ( 1630-1633 )[betara | va krent betá]

Wan aneyasa va jafara, Artemisia Gentileschi ko Napoli bak 1630 mallakir. Va lana kiewatca koe bata widava seotar nume va yon lingeks mu wevala skur. Orazio gadikye re tir winugaf lingesik va aboyikeem ke Charles I ke Engla nume koe London blir. Artemisia gan nafalik tis dotayepesik va trutca zo imaxur nume va gadikye bak 1638 ko London kazokever. Voxen Orazio bak 1639 laizon mulufter. Artemisia va abica tanda koe Engla tiskir. Wana ke inafa blira zo grupenser, buluyuson va London moni 1642. Bak 1649 koe Napoli ina tigir ise tegison wan linger. Koe bata widava bak 1652 ok 1653 awalker.

Artemisia bak blira va katcalafa yambafa kiewatca grupeyer, kore lo jafasik va ayikye ta zikera va kolnapa abdialbad. Bat yambapik kaiki awalkera soe di zo vulkur. Inafa dimrokara bak 1916 tozuwer, tuke vayaks ke Roberto Longhi yambizvopik. Ayikyevaf lizor teni ke XX-eafa decemda va ina dere dulapeter isen konak berpot guon zo ziliyatad.

Gu dalaf yambik ke Caravaggio serna re zo torigir.

Trutca[betara | va krent betá]

Dere rupec[betara | va krent betá]

Trutceem ke Gentileschi

Vexala dem italiaf lingesik

Stragela[betara | va krent betá]

  • (it) Tiziana Agnati, Artemisia Gentileschi, Art dossier, vol. 172, Giunti, 2001, ISBN 88-09-02059-6.
  • (it) Anna Banti, Artemisia, Milano, Mondadori, 1953.
  • (it) Emma Bernini is Roberta Rota, Storia dell'Arte. Il Cinquecento e il Seicento, Bari, Laterza, 2001.
  • (en) Bissell, R. Ward, Artemisia Gentileschi and the Authority of Art: Critical Reading and Catalogue Raisonné, The Pennsylvania University Press, 1999, ISBN 0-271-02120-9.
  • (it) Luca Bortolotti, LOMI, Artemisia, Dizionario biografico degli italiani, vol. 65, Roma, Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 2005.
  • (it) Roberto Contini is Francesco Solinas, Artemisia Gentileschi Storia di una passione, Pero (Milano), 24 ORE cultura, 2011.
  • (en) Mary D. Garrard, Artemisia Gentileschi: The Image of the Female Hero in Italian Baroque Art, Princeton University Press, 1989, ISBN 978-0-691-04050-9.
  • (it) Alexandra Lapierre, Artemisia, Mondadori, 1999, ISBN 88-04-47692-3.
  • (en) Locker, Jesse M. Artemisia Gentileschi: The Language of Painting, New Haven, Yale University Press, 2015. ISBN 9780300185119.
  • (it) Roberto Longhi, Gentileschi padre e figlia, Milano, Abscondita SRL, 2011, ISBN 9788884163103.
  • (de) Lutz, Dagmar, Artemisia Gentileschi: Leben und Werk, Belser, Stuttgart, Germany, 2011. ISBN 978-3-7630-2586-2.
  • (en) Judith Mann, Artemisia Gentileschi: Taking Stock, Brepols Publishers, 2006. ISBN 978-2503515076.
  • (it) Elisa Menichetti, Artemisia Gentileschi libera da ogni stereotipo. Un talento versatile nella Napoli del Seicento, Università di Siena, 2016.
  • (de) Susanna Stolzenwald, Artemisia Gentileschi. Bindung und Befreiung in Leben und Werk einer Malerin, Belser, Stuttgart, 1991, ISBN 3-7630-2073-X.
  • (en) Straussman-Pflanzer, Eve, Violence & Virtue: Artemisia Gentileschi's Judith Slaying Holofernes, Chicago, Illinois: Art Institute of Chicago, 2013.
  • (it) Marialuisa Vallino is Valeria Montaruli, Artemisia e le altre: Miti e riti di rinascita nella violenza di genere, Armando Editore, 2016, ISBN 88-6992-003-8.
  • (it) AA.VV., Artemisia Gentileschi e il suo tempo, Milano, Skira, 2016
  • (it) Judith Walker Mann, Artemisia e Orazio Gentileschi, Milano, Skira, 2001.

Ara vuestexa[betara | va krent betá]

The Dinner Party ( Ayikyafa jorestura ), sposafa ayikyevafa yambaxa ke Judy Chicago (1979)    The Dinner Party
   25 : Tigisa sposikya
 ( 2-e berk )
Artemisia Gentileschi

Artemisia Gentileschi

 Koblira  18/02/1593,
 Roma, Italia
 Awalkera  ≈ 1652,
 Napoli, Italia
 Vedeyot  Italia
 Eba  Lingeropa
 Serna  Caravaggio serna
  Grabom 
  Tuveli icde Lingeropa 
Purda va Dewitcopa