Gartol (Bison bison)

Teliz mal Wikipedia.
Gartol Va tiyara di terektal
Bison bison
giltafa pulara
Bliind   Animalia
Dansok Chordata
Volveydansok Vertebrata
Pula Mammalia
Volveypula Theria
Tolvolveypula Eutheria
Veem Artiodactyla
Yasa Bovidae
Volveyyasa Bovinae
oxi
Bison
H. Smith, 1827
katca
Bison bison
Linnaeus, 1758
kira
Abrotce   2.10 - 3.50 m-
Rane cugon 2.00 m-
Aldo cugon 1 100 kg- ( gartolye )
Ault 30 - 60 cm-
Sinka werd is ara ruxinda
  Tuveli icde Sulemopa 
Tigira ke katca koe Amerika bak 1889 isu abdi

Gartol (Bison bison), okon Amerikaf gartol, tir tana moukolafa katca ke Bison oxi vey Bovidae yasa ( Bovinae volveyyasa ) ke ARTIODACTYLA veem.

Gan Linnaeus bak 1758 taneon zo pimtayar.

Pimtara[betara | va krent betá]

Gartol sotir tan lopwertaf jaftoldunol ke tamava : ton granafa tcistuca, va trelafa berga is mantafa is omafa taka kapbure ge dem ralkap sodir.

Taka tir dem toloya vokodakorafa nolama is imtum orikaf loon dam arak ke im tis ebeltaf ok lerkeblakeraf.

Va werd is ruxa bak tigira moe azeka, is va gamama is almuk koe aala gimalestur.

Gartol ape tir jaftoldunol tel lopilkovaf gu kor. Inaf abdueinieem tid logijarotipaf loon dam radimeinieem. Beweem sotir pockaf is mialukon abrotcaf. Taka nutir pinafa va trelaf noleem dir, i va nola pinafa loon dam kotar jaftoldunol. Im tir vaf is tibutaf is abrotcaf vas 50 cm- bene lentak ke aldo. Taka is iteem kake tec kograf baynuk griawid ; lukast bene itowa az tec trovgaf yinaxot kalleve titesoa tid. Abrotcaf im ke lentak va abdueinieem dere besar, zovdason va teca nyudafa rija. Ault tir trelaf loon dam kotar jaftoldunol is dem mitca kalvamoe altev.

Abdi europafa boniara, amerikaf gartol moe riwe varafa Lenteamerika male Rocky rodega kale ronefa krimta is valentu Kanada kal Mexika. Batugale va in koe jontik amerikaf is kanadaf gerd rokakevet radimida riwe zo awalkopeyer : inafa ota vion ginal tadler.

Gartol ke azeka va werdek is webek dalon malestur ; voxon aalaf gartol va toa is geilt is gamama is almuk malestur ; tod enja, va tij is berdava rovo-malestur. Va lava dun olegar kore va nolda fentugalon grumalsaver.

Seltafa grustara ke gartol tir milapafa gu tela ke aryon tollubekdunol blis koe fenkunafa anameda. Gartolye tir antiafe oke dene kaelafa milkavama cane gartolyeem blir.

Gartolya dene milkavapa dem oceem is melukrafe gartolye blir. Milkava axon tir tananafa numen bewik va volnik voldum tulon afrikaf ayadol me vukted. Antafi nutisi tiki tid yasafi tiki ; icde arak, olkafa skeda tid ordon ardilafa. Jadion milgafe gartolye va kotar gartol sofelir isen aptolaf ardil ke gartolyeem krulder lize gadikya va megadafa gartolya kofelir : gar-tolya kare klaa ke inaf oc tirkarur : va emanya ba divadomtara ke oc drasur.

Lozolonafa kabelcara bak kwantugal tazukawed. Milgafe gartolye bam tukioxawed ise dun budad nume iniasotceson vajiked ; nekev rojuxa ke oriapa besanafa gu vaf baynuk is metrelaf inieem, va sint lajubakad.

Izva ke europaf gartukol ( Bison bonasus ) dace tir kimtafa loon dam tela ke amerikaf kosayik. Ban tir lodontinaf ( vas 2 m- tice metsa ) isen ge tir azekafe loon dam tele ke amerikaf gartol, voxen aldo tid milackafo ( vas mon tanoy decitor ke milgafe gartolye ). In nutir lezegodaf isen im tir lodrumef isen noleem lod-abrotcaf : adim tir ordon jaftolaf loon dam amerikaf kosayik.

Europaf gartol ixam tiyir riapaf titi XIX-eafa decemda larde koe antafa gola ke Bialowieza koe Polska is rossiafa gola tite Kavkaz rodega wan lapteyer. Bak Savsugal, gartol va aalxoeem ke zakodafa is fentafa Europa webeyer. Bak skaltugal nekin gan Taneafa Tamavageja ke 1914 ik 1918, yon ironokaf decemoy gartol zo stakeyed : tuke anton olkik videyen koe sulemxo, katca di zo lajugiwayar aze gu tuwava zo koplekuyur. Batugale mon decitoy gartol koe tuwava blid.

Bata toloya gartolafa katca sotid kosayapafa : batdume seltafa grustara ke europaf gartol tir milapafa dam tela ke aalaf amerikaf gartol kore lum ke milkava tir lopinaf. Ocagugal vas mon lerdoy aksat jijar azen tanoy oc cugviele di koblir.

Amerikaf gartol isu europaf gartukol tid antaf govitaf jaftoldunol ware kruldes moe bata toloya tadava. Toloya katca riwe griawiyid voxe bexe zo lajugiwayad nume batugale zo nendayad. Tcabanera is kimiskafa tadura va sina riwe kotron awalkopeyed, numen toloya amerikafa apta isu tanoya europafa areldon griawiyid. Amerikaf gartol koe werdxo is aala belcon blir, solve europaf gartol koe aala anton blir.

Kira[betara | va krent betá]

  • Veem : Carnivora
  • Yasa : Procyonidae
  • Lum : rane vas 1.90 m- ( metsa )
  • Aldo : mon 1000 kg-
  • Talgeem : 32 talga
  • Nazbarugal : Teveaksat ik anyusteaksat
  • Ocagugal : 9 aksat
  • Occek : 1 oc
  • Ikralukruca : 2 tanda icde gartolya, vox loon icde -olye
KAS GRUPEL ?
Gartol va abrotcapaf is vaf im orikadiekeukaf keve pezay is geki sodir, i va im tazukas va tec lukast leve berga is teci numatari keve abduinieem.


Vexala dem apteem[betara | va krent betá]

Sedme Mammal Species of the World (siatos ke 2005), bata katca tir aptiskafa.

Pulasa vuestexa is xantaza[betara | va krent betá]

  • (en) vuest- : Mammal Species of the World (v- 3, 2005) : Bison bison (Linnaeus, 1758)
  • (en) vuest- : CITES : Bison bison
  • (en) vuest- : UICN : katca Bison bison (Linnaeus, 1758)
  • (en, fr) vuest- : ITIS : Bison bison (Linnaeus, 1758)
  • (en) vuest- : Tree of Life Web Project : Bison bison
  • (en) vuest- : Catalogue of Life : Bison bison (Linnaeus, 1758)
  • (en) vuest- : Paleobiology Database : Bison bison (Linnaeus, 1758)
  • (en) vuest- : Animal Diversity Web : Bison bison
  • (en) vuest- : NCBI : Bison bison

Ara vuestexa[betara | va krent betá]

Kotavafa vuestesa xantaza[betara | va krent betá]


  Yaseem is oxieem ke Tollubekdunol (Artiodactyla)
Wafibol (Suidae)Testol (Babyrousa)Wafomol (Hylochoerus)Faol (Phacochoerus)Wafokol (Potamochoerus)Wafibol (Sus) | Stukol (Tayassuidae)Stukol (Catagonus)Stukol (Pecari)Stukol (Tayassu) | Troskol (Hippopotamidae)Troskol (Hexaprotodon)Troskol (Hippopotamus) | Cwol (Camelidae)Cwol (Camelus)Pratcol (Lama)Bawazol (Vicugna) | Nefasatol (Tragulidae)Nefasatol (Hyemoschus)Nefasatol (Moschiola)Nefasatol (Tragulus) | Nefasesatol (Moschidae)Nefasesatol (Moschus) | Wocol (Cervidae)Cpogol (Alces)Cpogudol (Blastocerus)Faldol (Capreolus)Wocukol (Hippocamelus)Faldukol (Mazama)Wocokol (Odocoileus)Wocumol (Ozotoceros)Guayol (Pudu)Bedakol (Rangifer)Kaxtanol (Axis)Wocol (Cervus)Wabol (Dama)Akusumol (Elaphodus)Wocol (Elaphurus)Akusumol (Muntiacus)Wocol (Przewalskium)Wocol (Rucervus)Wocol (Rusa)Faldimol (Hydropotes) | Kinzol (Antilocapridae)Kinzol (Antilocapra) | Kustrol (Giraffidae)Kustrol (Giraffa)Zuxol (Okapia) | Jaftol (Bovidae)Putcudol (Aepyceros)Eyundukol (Alcelaphus)Keyol (Beatragus)Eyundol (Connochaetes)Keyol (Damaliscus)Putcol (Ammodorcas)Putcumol (Antidorcas)Putcol (Antilope)Putcol (Dorcatragus)Rayol (Eudorcas)Rayol (Gazella)Rayol (Litocranius)Surbol (Madoqua)Rayol (Nanger)Surbol (Neotragus)Surbol (Oreotragus)Surbol (Ourebia)Rayol (Procapra)Surbol (Raphicerus)Sustol (Saiga)Gartol (Bison)Jaftol (Bos)Asfarol (Boselaphus)Ayadol (Bubalus)Inkematol (Pseudoryx)Ayadukol (Syncerus)Frempol (Taurotragus)Asfarol (Tetracerus)Putcuvol (Tragelaphus)Blizdekol (Ammotragus)Deaxipol (Budorcas)Deaxol (Capra)Rivol (Capricornis)Rivol (Hemitragus)Rivol (Naemorhedus)Rivukol (Oreamnos)Rivebol (Ovibos)Blizdol (Ovis)Nevoyukol (Pantholops)Deaxukol (Pseudois)Nevoyol (Rupicapra)Putcuxol (Cephalophus)Putcuxol (Philantomba)Putcuxol (Sylvicapra)Putcungol (Addax)Putcungol (Hippotragus)Putcungol (Oryx)Putcukol (Kobus)Putcukol (Pelea)Putcukol (Redunca)
  Katceem is apteem ke Gartol (Bison)
Gartol (Bison bison) | Gartukol (Bison bonasus)Gartukol (Bison bonasus bonasus)Gartukol (Bison bonasus caucasicus)Gartukol (Bison bonasus hungarorum)