Izvugalayak (-800--700)

  Tuveli icde Izvopa 
Teliz mal Wikipedia.

AYAFA IZVA[betara | va krent betá]

Izvugalayak [-800 – -700][betara | va krent betá]

    x     SINKA VEGEDURA CKANE YAMBA
AMERIKA

CKANE TA BURMERA
Divulafa stabrega ke araya ke Poverty Point ( Mississippi, -1500 - -700 ) tid konaka decitoya kuritcaxama. Nyofayana ton konak decemoy amidaf tazuk, va burmera va cek ke leltafa sarma mekidason noveyed. Sinka is lava koon zo plekuyud, aze kuritcaxama tukerayana kan tey di zo komimayad. [1]

IVAMUFA MONA
Sanelia ke Adena araya ( -1000 - -100 ) koe Ohio va ivamufa mona xakolafa gu 4 ik 10 m- vegeduyud. Rebava tiyid dreon gu licayan xuf geroteem ape giskis va tronkanafa bopica. Kepaita tiyir feykorafa isen teyxo iste mona tigiyir. [1]

ARKTIKAFA TAWOLDA
Tawoldaxa ke opelaf martig koe arktikafa gola ke Lentefa Amerika zo awid, xuton gu araya dem « arktikafa xekama ». Bata tawolda ke Denbigh ( yoltkirafa gu Denbigh Evilma koe Alaska ) dive bata gola me di amuzeweyer, nelkon kiren bat tcabanesik bureson va gamiafa is rantafa tawoldaxa me rolaniyid. [1]

NIRANAF MARD
Nekiyin gan abrotcifa is pintotafa nirasa kobara, bat mard tazukon gu mard is kudjot tid lana lolistafa yambaxa ke araya ke Poverty Point ( Louisiana is Mississippi ). Sinaf rilaf ugot ( wamba is tabila ikz- ) kan ilafa kaza zo urlickeyed. [1]

PACIFIKA is RON- ASIA

BURMOTAROPANYA
Skeura ke jontik siniik va burmotaranya mali lekeugal zo slamer. Lana ezla suteyena bak -VII-eafa decemda va yon fraf azekor ware re co rotorigin gu burmotaropanya. Siniik va sinka ton « olk » ( zadaya ok denta ok plebota ) is azekor ( ara sinka dositasa va olk ta tupoara ) solzarteyed. Bat nelkot koe Ronefa Asia kotliz galbuweyer. Katcalafa burmotarafa prostewa ke siniikeem golde bagalara mali lekeugal is gruperapa va ruxa is govitafa enga al tadlewer, is va aryona tadlexa dum kabay mal krimta is wivga ke valentefa tcabanera, is warzeks ke tawamidura mal istefa azekapa. [2]

MIKIYA TA KEPAITA
Mikiya kum burmeyena kuritca enekeon titisa gimbafa kira ke mon koe lentefa is istefa Sinia, va korid bak -VIII-eafa decemda toz ikarundayad. Kepaita tiyid besayana gu emacek dem anamkafa traozesa mikiya, don telyona domafa ingayana. [2]

WARFOKAF WITKOT
Xim ke witkot trasiyin valente Vietnama evlon gu -VIII-eafa decemda va telyona stabrega ke tota koe Geronefa Asia. Bat totuk ( tel logijaf tir abrotcaf vas 4,5 m- ) mal aalulim zo suxayad. Wetce warfok mu lanyon kulik zo malsaveyed. Soe, ware lekeon, tota koe bata gola al zo vegeduyud : weti abdion 55 000 tanda, ayaf blay va Australia batkane al zomeyed ; loon noelton, aryona lospa va tursieem ke Pacifika Welfa batkane di kallapiyid, voxen va stabrega ke batyona losavsafa tota men al kosmayat. [2]

ZIKEYENA EDA
Bak -VIII-eafa decemda gejeda dem otcayan okol koe gazafa naboxa dile zo kotawayad. Bat irem kum inta tiyid dem iyekotaf ziradey vwon ice elbom, dem kuldamard vwon is iyekotafa pozla vwon ice wast, isen okol gu iyekot kirmeem is xatcaxa ikz- zo zikeyed. [2]

TALT- is GE- ASIA

KURMAFA ROPERA
Kurmik ke Pokefa Lenteka va korik kan wayot mal ruxa giropeyed. Va konaka decemoya akola kagrupeyed, i va kota deraykasa va dilintyona ropesa savsutera. Luxeon dimkivasik foliyid da akola gan lorik ik degrik zo nekiyid nume va akolesik kan diola askipeyed. [3]

WIDAKI TICE BRIA
Urartu gazaxo remi -IX-eafa decemda isu -VII varone Turka is Armena tigiyir. Inaf patectik va folkayenafi widaki tice bria al kolnayad, i widaki broenafi gu veyado is rasekot. Granaf raporaf rebavarawaks wan lapted. [3]

INDARYAFA FELIRA
Kaliafa laumara ke sanelia koe bogaf krant ke Ganga bost tiyir nope ikatcura va zadaymidura lidam favera va azilxeka ta basaalara. Ava is araya ke Indarya sane koe kotrafa gola adre al vanikatcuyud.
Kore inafa ota tore al tiyir axafa, voxen sayakafa vamoeuca al noveyer da va yona anlizukafa diliokafa sanelia di feliyir. Alaakafa Mahabharata ezlapa va sanelia dem tanion indaryik koe Ganga krant roklanon litesir. [3]

KOTAWASA KSUBERA
Evlon gu -VIII-eafa decemda, naboxa ke Midas koe Gordion tir tana loon osafa banugale koe Taltefa Lenteka. Gubef wideyik koe dotafo ok yasafo yupxo zo kotawayad, oke olkon vamoe azeba ke mona. Sutik anton tiyid do dulkafa trocadayxa, solve sersik tiyid do jontika roga is aryona tciamaca, inde kulapafa naboxa ke Assur gazikya kosmayana koe Nimrud koe Iraka dere nedid. [3]

EUROPA

BUPILKAWERA KE LIDAWICKA
Xim ke ruxa is sulem trasiyin koe Biskupin koe Polska va tela sinkafa vertuma ke europaf valentexoik bak -VIII-eafa decemda bazed. Olyuba is denta tiyid dalaf rob mali loon tanoya decitda, voxen tcind va zagos wetce nelkafa dentinda ikarundayar ugale lidawicka loon tuabdaweyer ise tufentaweyer, i lidawickarura vanolasa va kotafa Europa. [4]

IRUBASIK KE UZDA
Wida valente Europa fereon tiyid folkayenafa. Biskupin to tiyir, i wida tigisa moe ewala ke uzda valente Polska. Konaka kunoya persa isu pailtega al zo balieyed ta vegedura va wida dem kevba is migexa is nudeem, kum belcon sedeyen ulim. Koe anambe, 13 emacek dem mona tigiyid. [4]

VEGEDURA VA TOTA
Abduxoa ta vegedura va tota al noveyed da ellasaf totasik bak -VIII-eafa decemda koe yona glupafa gola di rokazayad ise va jontiko boniaxo aname Mediterranea Bira isu Ebeltafa exoneyed. ( Odusseia, i nega va koyara ke Odusseus gan Omeros banugale zo suteyer ). Sinafa tota belcon tiyid dem italeem is detceem. [4]

OLIMPIADA VEFAREEM
Alkafa vefara gesiasa va jora gu utifa graba balemdeon koe Delfi is Olimpia koe Ellasa sodilizeyed. Taneaf Olimpiada vefareem bak -776 co dilizeyer. Koe batyon debak tarizana kudjama evlon gu bata rekola zo kosmayad. [4]

AFRIKA

DONA TA JIDOL
Tcabaneyestasik ke abdafa aala ke istefa Afrika va bet sulemam gilestuyud, i va pilkovon medjitol ( Cercopithecus neglectus latinavon ). Ban jidol ton milkap zo gralomeyed ise zo kugdayad ise zo dackeyed nume ko ikse ton dona lubeyed. [5]

DOPEWA KE NUBIA
Bak -VIII-eafa decemda, atayera va Amon-Ra misraf awaltaf lorik gan nafalik ke gazaxo ke Nubia vankedayaso moni -750 zo kanariyir. Gu zolonafa dopewa tite Jebel Barkal mefta mbi ziliyar isen konakara dopewa dere zo vegeduyud, tulon bak gazara ke Piankhy gazik ( -751-716 ). Sinafa grustara dem orna is kusk is bontapa va tela ke misrafa dopewa kawarzeyer. [5]

AZILAFA IMIZXA
Azilafa xeka isu imizxa dun tiyid riaca koe Misra kali lewe -800. Koe Lentefa Afrika, mano ervo gan foinikaf dolekik mal suriafo is lubnanafo krimtaxo loleon milugale zo plekuyud, voxen arti konaka decemda oxam di zo faveckeyed. [5]

NOMULK KE INSEIK
Bak -800, moe nomulk ke misraf inseik, delt va awalkik, gan lingeks kaatoes va dalint firvis pu lorik, loloon zo ikaplekuyur. Levak ke boruk banvielu loviele gitiyir dem divokseks male Neva ke Awalkik, i male larma dem diolaf tazukoy ta nendara va awalkik remi blira kaiki awalkera.
Nomulk kum konak vwepaf azeb sinton gluyedayan kan tarida zo epuyur, i azeb radimion besayan gu giroda is ling. [5]

Dere rupec[betara | va krent betá]

Skedaxa is klita[betara | va krent betá]

Vuestexa[betara | va krent betá]

  1. 1,0 1,1 1,2 et 1,3 Amerika, -800-700, Izvugalayak internetxo
  2. 2,0 2,1 2,2 et 2,3 Ronefa Asia is Pacifika, -800-700, Izvugalayak internetxo
  3. 3,0 3,1 3,2 et 3,3 Taltefa is geefa Asia, -800-700, Izvugalayak internetxo
  4. 4,0 4,1 4,2 et 4,3 Europa, -800-700, Izvugalayak internetxo
  5. 5,0 5,1 5,2 et 5,3 Afrika, -800-700, Izvugalayak internetxo