Nemequene

Teliz mal Wikipedia.
Liwot va Muisca abdigalda abdi espanafa olgalicura

Nemequene ( okon Nemeguene ) tiyir bareaf Zipa nafalik ke Muyquyta ( Bogotá ) boweyes va Zipazgo cosxo ( tani ki ke Muisca abdigalda koe refe Kolombia sokasane ) wali 1490 is 1514. Va Saguamanchica ziavikye mo uskej radimifiyir aze direik di tiyir Tisquesusa nutikye.

Ravlemxanta[betara | va krent betá]

Nemequene trogarn koe Chibcha ava ke Muisca sane va toloya rotisa sugdala dir : bata vey nymy tisi tukrunol, ok bana vey quyne sugdalase vas niska ok po.

Blirizva[betara | va krent betá]

Zovdaks va Nemequene koe Historia General de las Conquistas del Nuevo Reino de Granada neva (1688) ke Lucas Fernández de Piedrahíta
Las Vueltas meld sedme zovdaks ke piskuks va Izvapa ke tolgenira va Granada Warzafo Gazaxo ke Lucas Fernández de Piedrahíta ( Antwerpen, 1688 )

Nemequene va Saguamanchica mo uskej ke geefa pakava ke Muisca abdigalda radimifiyir, moi inafa awalkera bak Chocontá meld miledje Zaque Michuá ke lentefa pakava dere xonukeyer. Nemequene va dilfura kev lenteka ke Muisca djudakiyir voxe va iyela ke Panche cos talte intafo tawavo golentegiyir. Nemequene va nutikye tise mwedaf direik wetce jadiwik ke ervolia inkeyer, tcedeson lyumatason va Panche cosik.

Geon ladivlizeson va cosxo ke Muisca, Zipa Nemequene va aryona gola ke istefo ontinaxo ke Kolombia lajupolgalicuyur. Va okilik ke Guatavita surteyer ise rictulon gu int va aryono okilaxo ke Ubaque is Ubaté is Susa is Fúquene levrotiyir.

Las Vueltas meld[betara | va krent betá]

Nemequene tici gazugal kev lentef Muisca cosik va int gin ervoar, tcicenon gan Tisquesusa wetce ervoliaf jadiwik isu Zaquesazipa inafe berikye. Zaque Quemuenchatocha nafalik ke Hunza is valentefa Muisca gan okilik ke Gámeza okilik isu Iraca isu Tundama isu Sáchica kopomanon zo zober. Poke Las Vueltas kuksama bak meld jijayas remi mon vielacku, Nemequene tiyir fure cenese voxe gan tceka ke volnaf gejik ko berga zo bakapayar aze arti alubka awalkeyer. Zaquesazipa titisa bocaf nafalik ke Muisca, va dimavlara kobenplekuyur. Tisquesusa va ziavikye wetce nafalik ke geef cosikeem radimifiyir, kali artlakira ke espanaf olgalicusik dirgan gan Gonzalo Jiménez de Quesada.

Rokak ke Nemequene[betara | va krent betá]

Ta koaykara va vura is ugda is rictula, Nemequene va udutaf is djoskaf rokak exoneyer. Omavason gu prosteweem is orpeem ke Muisca, benplekuyur da tod gomilara kev ikrafa poruca ( pilkovon veyilagira is boera is konocara) ok pilkot ok sokaroka, trelaf jiz is zugafa pursara zo kizeyed. Ki ke rokak va lidafa linulara kulmeyer, da tulon kontan « gomerotuxar » ise « gomevungur ».[1]

Ede buntunikye tiyir kaelafe, pune zo xonukalanzayar. Ede mekaelafe, pune zo griporayar kiren yerumanikya do toloye ayikye sanegon di gobliyir. Estera va dubiesik sotiyir nubemara kan teyana peya. Kot bozakiraf Muisca cosik va favera va tey somerokayar. Kontan vanyeyes nyukaf bak geja, va ayikyafe vage di godiskiyir ise va ayikyaf lag di gokotaskiyir. Unaykaf Muisca cosik va yarlafe vage oku roga sometiskiyir. Ayikye va jovlera va yerumanikya somerokayar isen ede bantanya kobason awalkeyer, pune inye pu inafa yasa godimdodeyer.[1]

Lucas Fernández de Piedrahita tujradik bak XVI-eafa decemda icde pursara gu veyilagira suteyer : « Kotviele ayikye va gadikya ok nazbeikya ok berikya ok nutikya al veyilagiyir, pune ko vwepafa kela kotrafa gu lava do data terigesa beza zo mimayar. Kela gu tilmu zo besayar numen kosik relkon di xonukeyer. »[1]

Vuestexa[betara | va krent betá]

  1. 1,0 1,1 et 1,2 (es) Biography Nemequene and Nemequene Code - Pueblos Originarios

Nemequene
Muisca nafalik
Zipa Nemequene, sordaf delt ke XIX-eafa decemda
Nafaluca
Prostelay Zipa
Semek Zipa ke Zipazgo
Soka Muisca abdigalda
Nafalugal 14901514
Dar- nafalik Saguamanchica
Dir- nafalik Tisquesusa
Blirizva
Koblira ?
Awalkera 1514
betara teza
  Tuveli icde Izvopa 
Muisca : sane ke Kolombia is savsaf abdiespanaf seltay
Seltay

TawamiduraVegeduropaYambaKocopaBurmotaropaSkapaInseikLexaAvaVundopaAlkaGeja

Debak

FúqueneGuatavitaIguaqueSuescaTotaTequendama stoya

Izva

Muisca abdigaldaSavsaf bowesikPasca meldChocontá meldTocarema meldEspanafa olgalicura

Nafalik

Zipazgo : MeicuchucaSaguamanchicaNemequeneTisquesusaZaquesazipa
Zacazgo : HunzahúaMichuáQuemuenchatochaAquiminzaque

Lorik

ChiminigaguaBachuéChíaSuéBochicaHuitacaChibchacumCuchaviraNencatacoaChaquénChibafruimeGuahaioque